การปฏิวัติแสงสว่างจากเทียนไขเป็นหลอดไฟที่ใช้พลังงานจากกระแสไฟฟ้า เป็นจุดเริ่มต้นของวิถีชีวิตยุคใหม่ที่ได้พลังงานไฟฟ้าเป็นต้นทุนสำคัญ นับตั้งแต่ปลายคริสศตวรรษที่ 19 หลอดไฟของโธมัส อัลวา เอดิสัน ได้สร้างแสงสว่างยามค่ำคืนให้ครัวเรือนอเมริกัน โดยได้เปลี่ยนนิยามการใช้ชีวิตของผู้คนขึ้นใหม่ให้ปราศจากข้อจำกัดในเรื่องเวลา ความสำเร็จของหลอดไฟดังกล่าวได้เบิกทางให้เกิดการพัฒนาระบบการจ่ายกระแสไฟฟ้ากระแสตรงเพื่อผลิตและจำหน่ายไฟให้ครัวเรือนทั่วนิวยอร์ก นับแต่นั้น เมืองค่อยๆ พัฒนาไปตามโครงข่ายพลังงานใหม่ที่สร้างให้เกิดตึกระฟ้า ห้างสรรพสินค้า สวนสนุก และโรงภาพยนตร์ ซึ่งตอบโจทย์กับการดำเนินชีวิตของผู้คนทั่วโลก

ข้อจำกัดด้านทรัพยากรผลักดันให้เกิดแนวคิดการประหยัดพลังงานขึ้นเป็นครั้งแรกในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 (1914 – 1918)  และดำเนินต่อเนื่องมายังช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 (1939 – 1945) พลังงานที่ถูกใช้ไปเพื่อการสงครามทำให้หลายประเทศในยุโรปและสหรัฐอเมริกา หันมาประหยัดพลังงานโดยพลิกวิธีคิดขึ้นเป็นการออมแสง เยอรมนีเป็นประเทศแรกที่ใช้นโยบายดังกล่าวในปี 1916 โดยปรับเวลาให้เร็วขึ้นหรือช้าลง 1 ชั่วโมงตามการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ในแต่ละฤดู เพื่อให้ประชาชนใช้ไฟฟ้าน้อยลงและหันมาใช้แสงสว่างจากดวงอาทิตย์ได้เต็มที่ การขาดแคลนที่แทรกซึมเข้ามาในการใช้ชีวิตประจำวันยังสร้างสรรค์ให้เกิดสินค้าและบริการต่างๆ ที่ออกแบบมาสอดคล้องกับวิถีชีวิตที่ต้องปันส่วน ตั้งแต่ปี 1941 สาวๆ อเมริกัน มีลิควิด สต็อกกิ้ง หรือโลชั่นสีเนื้อสำหรับทาเรียวขาให้เนียนสวยเป็นตัวเลือก ทดแทนถุงน่องทำจากไนล่อนที่ขาดตลาด เพราะไนล่อนส่วนใหญ่ถูกใช้เพื่อการผลิตชุดทหารและถุงบรรจุอาวุธ

การกลับมามีพลังงานใช้อย่างเหลือเฟืออีกครั้งตั้งแต่กลางทศวรรษที่ 1950 เป็นต้นมา เปิดทางให้อุตสาหกรรมการผลิตเครื่องใช้ไฟฟ้าเบ่งบาน เกิดเป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าเฉพาะอย่างที่ครอบคลุมทุกกิจวัตรประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นเครื่องอบผม เครื่องดูดฝุ่น เครื่องเล่นแผ่นเสียง ตู้เย็น เตาอบ ฯลฯ ค่านิยมในการบริโภคพลังงานซึ่งกลายมาเป็นบรรทัดฐานของการใช้ชีวิตทันสมัยนี้ สะท้อนให้เห็นได้จากแคมเปญ Live Better Electrically (ใช้ชีวิตดีขึ้นได้ด้วยไฟฟ้า) ของบริษัท เจนเนอรัล อิเลคทริค (จีอี) ในปี 1956 ซึ่งโฆษณาการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าสารพัดอย่างในครัวเรือน โดยจีอียังได้ร่วมมือกับกลุ่มอุตสาหกรรมไฟฟ้า 180 ราย และเครือข่ายสาธารณูปโภคไฟฟ้า 300 รายทั่วสหรัฐอเมริกา ในการกระตุ้นและรณรงค์สร้างสํานึกในการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้า (Electrical Consciousness) ในฐานะดัชนีชี้วัดคุณภาพชีวิตของชาวอเมริกัน

ความขาดแคลนพลังงานกลับมาอีกครั้งในทศวรรษ 1970 เมื่อในเดือนตุลาคม ปี 1973 เกิดสงครามระหว่างอิสราเอลและชาติอาหรับ การตัดสินใจคว่ำบาตรการค้าน้ำมันจนทำให้การค้าน้ำมันโลกหยุดชะงักของชาติอาหรับนี้ ส่งผลเป็นวิกฤติการณ์น้ำมันครั้งแรกของโลก จนหลายประเทศต้องงัดมาตรการการประหยัดพลังงานทั้งไฟฟ้าและน้ำมันมาใช้อีกครั้ง ในสหราชอาณาจักร รัฐอนุญาตให้ภาคอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจใช้ไฟฟ้าได้เพียง 3 วันต่อสัปดาห์ ในสหรัฐอเมริกา มีมาตรการลดการเปิดไฟบนทางหลวงหลายสาย เกิดเป็นป้ายข้อความเตือนผู้ขับขี่ยวดยานพาหนะในยามค่ำคืน ราคาน้ำมันที่ปรับตัวสูงขึ้น ยังทำให้รถสปอร์ตอเมริกันเสื่อมความนิยมลง เปิดทางให้รถยนต์ขนาดเล็กจากญี่ปุ่นและยุโรปเข้ามาตีตลาด รวมถึงสร้างความวุ่นวายในการเติมน้ำมันรถ เมื่อปั๊มน้ำมันบางแห่งเลือกเติมน้ำมันให้เฉพาะลูกค้าขาประจำหรือลูกค้าที่นัดมาล่วงหน้าเท่านั้น

เมื่อถึงต้นทศวรรษที่ 1990 เรื่องพลังงานก็กลายเป็นประเด็นระดับโลก การเผาผลาญเชื้อเพลิงฟอสซิล เช่น น้ำมัน ถ่านหิน และก๊าซธรรมชาติ ได้สร้างก๊าซเรือนกระจกที่ทำลายชั้นบรรยากาศ และเป็นตัวการสำคัญที่ก่อให้เกิดภาวะโลกร้อน ในปี 1992 เป็นครั้งแรกที่ประชาคมโลกหันมาจับมือกันเพื่อแสวงหาแนวทางแก้ไขสถานการณ์พลังงานและสิ่งแวดล้อม ในการประชุมสหประชาชาติว่าด้วยสิ่งแวดล้อมและการพัฒนา หรือเอิร์ธ ซัมมิท ณ กรุงริโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซิล ซึ่งได้เป็นข้อสรุปที่ว่า “ไม่มีอะไรที่จะสําคัญไปกว่าการเปลี่ยนแปลงทัศนคติและพฤติกรรมของพวกเราเอง ที่จะทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งสําคัญของโลก” ภายหลังขึ้นสหัสวรรษใหม่ เรื่องพลังงานกับภาวะโลกร้อนเป็นประเด็นที่ผู้คนทั่วไปต่างรับรู้อย่างแพร่หลาย เมื่ออัล กอร์ นำเสนอผลกระทบและภัยพิบัติจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศที่เกิดขึ้นจากน้ำมือมนุษย์ ใน An Inconvenience Truth สารคดีความยาว 100 นาที ในปี 2006

ทุกวันนี้ พฤติกรรมการใช้พลังงานกันแบบทั้งวันทั้งคืนสะท้อนให้เห็นผ่านการเสพติดการใช้อุปกรณ์เคลื่อนที่ทั้งสมาร์ทโฟนและแท็บเล็ต ที่มีระบบเครือข่ายและซอฟแวร์แอพพลิเคชันที่พัฒนาจนสามารถเชื่อมต่อกับอินเตอร์เน็ตได้ทุกที่ทุกเวลา ไม่ว่าจะเป็นที่บ้าน ที่ทำงาน หรือสถานที่สาธารณะ ในรายงาน ผลการสำรวจพฤติกรรมผู้ใช้อินเตอร์เน็ตไทย ปี 2015 โดยสำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) ซึ่งสำรวจจากผู้ใช้อินเตอร์เน็ตจำนวน 10,434 คน พบว่าคนไทยใช้อินเตอร์เน็ตที่ทำงานและระหว่างเดินทางมากถึงร้อยละ 43.2 และร้อยละ 26 ตามลำดับ โดยเพื่อทำกิจกรรมและธุรกรรมบนโลกออนไลน์สารพัด ตั้งแต่การสื่อสารในเครือข่ายสังคมออนไลน์ (ร้อยละ 82.7) การฟังวิทยุหรือเล่นเกม (ร้อยละ 42.3) ไปจนถึงการซื้อสินค้า (ร้อยละ 25.8) และการทำธุรกรรมทางการเงิน (ร้อยละ 21.6)

ปัจจุบันทรัพยากรด้านพลังงานถูกใช้ไปอย่างสิ้นเปลือง จากอุปสงค์ทางพลังงานที่เพิ่มสูงขึ้น องค์กรพลังงานระหว่างประเทศ (International Energy Agency) ได้คาดการณ์ไว้ว่า ในปี 2030 อัตราความต้องการน้ำมันที่ใช้ไปกับการขนส่งทั่วโลก อาจถีบตัวสูงขึ้นเป็น 23.4 พันล้านบาร์เรลต่อปี จาก 15.4 พันล้านบาร์เรลต่อปี ในปี 2004 ทั้งนี้ การคาดการณ์ดังกล่าว สอดคล้องกับอัตราการเติบโตของจำนวนรถยนต์ส่วนบุคคลทั่วโลกที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วเป็น 1,200 ล้านคัน ในปี 2015 จาก 850 ล้านคันในปี 2010 แนวโน้มการบริโภคพลังงานที่ไม่มีทีท่าว่าจะลดลงเลยนี้ ส่งผลให้แหล่งเชื้อเพลิงที่โลกขุดค้นพบในอนาคตอาจไม่เพียงพอกับความต้องการได้

โลกยุคโลกาภิวัฒน์ยังหมายถึงการผลิต การค้า และการขนส่งแบบข้ามชาติ ทั้งทางบก ทางทะเล และทางอากาศที่มีแนวโน้มจะขยายตัวสูงขึ้น โดยปัจจุบันร้อยละ 50 ของเชื้อเพลิงฟอสซิล ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานหลักของโลก ถูกใช้ไปกับการคมนาคมขนส่งมากที่สุด ในรายงานประจำปี 2015 โดยสมาคมขนส่งทางอากาศระหว่างประเทศ (The International Air Transport Association) ระบุว่าการขนส่งสินค้าทางอากาศเป็นกำลังหลักของเศรษฐกิจโลก โดยในปี 2014 มีการขนส่งสินค้าทางอากาศจำนวนสูงถึง 51.3 ล้านตัน คิดเป็นมูลค่า 6.8 ล้านล้านเหรียญสหรัฐฯ หรือคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 35 ของมูลค่าการค้าโลกทั้งหมด โดยมีอัตราการขนส่งทางอากาศเพิ่มสูงขึ้นต่อปีที่ระดับร้อยละ 4.1

โลกในยุคเศรษฐกิจดิจิทัลได้เทคโนโลยีสารสนเทศเป็นกำลังหลักในการควบคุมและเชื่อมต่อทุกภาคส่วน ข้อมูลทุกชนิดทุกรูปแบบที่หลั่งไหลเข้าออกในทุกวินาทีทั่วทุกมุมโลก ผ่านทั้งคอมพิวเตอร์ สมาร์ทโฟน แท็บเล็ต และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิคในระบบคลาวด์ เพื่อบริหารจัดการการจราจร การขนส่ง การโทรคมนาคม ระบบการเงินและการลงทุน ฯลฯ บริโภคพลังงานไฟฟ้าอย่างมหาศาล ในรายงาน The Cloud Begin With Coal: Big Data, Big Network, Big Infrastructure, and Big Power โดย มาร์ค พี. มิลส์ ซีอีโอของบริษัท ดิจิทัล พาวเวอร์ กรุ๊ป (Digital Power Group) ได้ประมาณการว่า ปัจจุบันระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารโลก ใช้ไฟฟ้าเกือบร้อยละ 10 ของพลังงานไฟฟ้าโลก ซึ่งเท่ากับปริมาณการผลิตไฟส่องสว่างให้กับโลกทั้งใบในปี 1985 รายงานดังกล่าวยังระบุอีกว่า ระบบคลาวด์ใช้พลังงานเฉลี่ยสูงถึง 1,500 เทราวัตต์/ชั่วโมงต่อปี หรือเทียบเท่ากับปริมาณกำลังการผลิตไฟฟ้าของเยอรมนีและญี่ปุ่นรวมกัน

จากรายงาน การสำรวจข้อมูลวาทกรรมการใช้พลังงานร่วมกันในพื้นที่สาธารณะและการรณรงค์ผ่านสื่อโดย ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ (TCDC) ซึ่งได้ศึกษาและวิเคราะห์รูปแบบในการรณรงค์เรื่องพลังงานในพื้นที่ธุรกิจ หน่วยงานราชการ สถานศึกษา ห้างสรรพสินค้า และพื้นที่สาธารณะในกรุงเทพฯ พบว่าเนื้อหายังคงมุ่งเน้นไปยังเรื่องการประหยัดน้ำ ไฟฟ้า และน้ำมัน ด้วยการลดค่าการใช้พลังงานให้มากที่สุด เพื่อช่วยเหลือองค์กร รัฐ และประเทศชาติ ผ่านสื่อรณรงค์รูปแบบเดิมๆ เช่น แผ่นป้าย สติกเกอร์ โปสเตอร์ บิลบอร์ด ฯลฯ ซึ่งผู้พบเห็นสื่อต่างก็ตระหนักรู้และมีสำนึกในเนื้อหาอยู่แล้ว แต่เมื่อในปัจจุบันการรณรงค์ดังกล่าวไม่เพียงพอที่จะทำให้เกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้พลังงาน คำถามคือ ถึงเวลาแล้วหรือไม่ ที่เราจะให้ข้อมูลหรือปรับเปลี่ยนรูปแบบและวิธีการสื่อสารแนวคิดเรื่องพลังงานที่ต่างไป กระทั่งออกแบบนวัตกรรมการใช้พลังงานใหม่ๆ เพื่อสร้างสังคมการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพต่อไป

จะเป็นอย่างไรถ้าความร้อนจากร่างกายมนุษย์ไม่สูญเปล่า สถานีรถไฟสตอล์กโฮม แกรนด์ เซ็นทรัล (Stockholm Grand Central Station) ที่ประเทศสวีเดน ใช้ไอเดียการเก็บเกี่ยวความร้อนจากผู้ใช้งานสถานีรถไฟ ด้วยอุปกรณ์ที่ซ่อนไว้ในระบบระบายอากาศโดยความร้อนที่เก็บเกี่ยวได้จะถูกส่งผ่านไปยังระบบบ่อน้ำร้อน เพื่อผลิตเป็นไอร้อนที่จะถูกลำเลียงผ่านท่อในระบบระบายอากาศ ไปสร้างความอบอุ่นให้แก่ผู้คนในอาคารในละแวกใกล้เคียงต่อไป ระบบเก็บเกี่ยวพลังงานความร้อนจากร่างกายนี้ เป็นแนวคิดของบริษัท อสังหาริมทรัพย์เยิร์นฮูเซ่น ที่มีส่วนช่วยลดค่าการใช้พลังงานไฟฟ้าภายในอาคารได้ถึงร้อยละ 25 ในช่วงฤดูหนาวของสตอล์กโฮม

เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับระบบเก็บเกี่ยวความร้อนจากมนุษย์ในสถานีรถไฟสตอล์กโฮม แกรนด์ เซ็นทรัล

จะเป็นอย่างไรถ้าการใช้ชีวิตของมนุษย์สามารถเก็บกักมาผลิตเป็นไฟฟ้าได้ ซัสเทนเนเบิ้ล แดนซ์ ฟลอร์ (Sustainable Dance Floor) ผนวกการเต้นรำเข้ากับการสร้างสรรค์พลังงาน ผลลัพธ์ที่ได้คือฟลอร์เต้นรำที่มีกลไกในการเก็บเกี่ยวการออกสเต็ปและลีลาท่าเต้นไปเป็นไฟฟ้า ซัสเทนเนเบิ้ล แดนซ์ ฟลอร์ เป็นแนวคิดและเทคโนโลยีของบริษัท อีเนอร์จี ฟลอร์ (Energy Floor) (ในอดีตคือซัสเทนเนเบิ้ล แดนซ์ คลับ (Sustainable Dance Club) ที่ได้สตูดิโอโรสการ์ด (Studio Roosegaarde) มาออกแบบต่อยอดการใช้งานให้สนุกสนานมากยิ่งขึ้น ปัจจุบันบริษัท อีเนอร์จี ฟลอร์ ติดตั้งซัสเทนเนเบิ้ล แดนซ์ ฟลอร์ ทั้งในคลับ คอนเสิร์ต มหกรรมโอลิมปิก และงานเอ็กซ์โป ไปแล้วกว่า 350 แห่งทั่วโลก โดยแค่เฉพาะในปี 2012 ฟลอร์เต้นรำนี้ผลิตกระแสไฟฟ้าสูงถึง 2 พันล้านจูล จากคนกว่า 950,000 คน

เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับซัสเทนเนเบิ้ล แดนซ์ ฟลอร์

จะเป็นอย่างไรถ้าต้นไม้ที่ปลูกไว้ริมถนนยังทำหน้าที่เป็นเสาไฟได้ด้วย โปรเจ็กต์โกลวอิ้ง เนเจอร์ (Glowing Nature) เปลี่ยนใบไม้ให้เรืองแสงได้ในยามค่ำคืน ด้วยการประยุกต์ใช้สารทางชีวภาพที่ได้จากเลียนแบบการเรืองแสงของเห็ดและแมงกะพรุน มาพ่นเคลือบลงบนต้นไม้ให้ส่องสว่างได้นานถึงคืนละ 8 ชั่วโมง โปรเจ็กต์โกลวอิ้ง เนเจอร์ เป็นความร่วมมือระหว่างดร. อเล็กซานเดอร์ คริเชฟสกี (Dr. Alexander Krichevsky) นักวิทยาศาสตร์ผู้ก่อตั้งบริษัทไบโอโกลว (Bioglow) ดานน์ โรสการ์ด (Daan Roosegaarde) นวัตกรชาวดัตช์ และมหาวิทยาลัยแห่งรัฐนิวยอร์ก (State University of New York) ซึ่งได้สร้างความเป็นไปได้ใหม่ๆ ให้แก่ภูมิทัศน์แห่งอนาคต เมื่อธรรมชาติและแสงสว่างกลายเป็นเรื่องเดียวกัน

เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับโปรเจกต์โกลวอิ้ง เนเจอร์

จะเป็นอย่างไรถ้าทุกการเคลื่อนไหวสามารถสร้างแสงไฟได้ สนามฟุตบอลเชลล์ ฟุตบอล พิทช์ (Shell Football Pitch) สนามฟุตบอลกลางแจ้งใจกลางย่านมอโร ดา มิเนียร่า (Morro da Mineira) ซึ่งเป็นเขตชุมชนแออัดในกรุงรีโอ เด จาเนโร ประเทศบราซิล ประสบความสำเร็จในการแปรสภาพทุกฝีก้าวของนักบอลไปเป็นพลังงานไฟฟ้า โดยนอกเหนือจากการกักเก็บพลังงานแสงอาทิตย์จากแผงโซลาเซลล์แล้ว แผ่นโมดูลใต้สนามฟุตบอลที่ผลิตจากพลาสติกและยางรีไซเคิลกันน้ำจำนวน 200 แผ่น ยังรองรับแรงสั่นสะเทือนจากเกมฟุตบอลบนสนามแล้วสร้างเป็นกระแสไฟฟ้าให้แสงสว่างได้ยาวนานถึง 10 ชั่วโมง สนามฟุตบอลเชลล์ ฟุตบอล พิทช์ เป็นการร่วมทุนสร้างสรรค์ระหว่างบริษัท เพฟเจน (Pavegen)ผู้บุกเบิกเทคโนโลยีเพียโซอิเล็กทริก (Piezoelectric) และบริษัท เชลล์ (Shell) ที่เปลี่ยนความหลงใหลในกีฬาลูกหนังของบราซิลให้เป็นการใช้พลังงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับสนามฟุตบอลเชลล์ ฟุตบอล พิทช์

จะเป็นอย่างไรถ้าพลังงานแสงอาทิตย์สามารถเก็บกักไว้ใช้งานได้ในทุกเวลาที่ต้องการ เทสล่า พาวเวอร์วอล (Tesla Powerwall) เป็นนวัตกรรมเก็บพลังงานอัจฉริยะสำหรับครัวเรือน ที่นอกจากจะเก็บเกี่ยวพลังงานจากแสงอาทิตย์มาไว้ในแบตเตอรี่เพื่อสำรองเป็นแหล่งพลังงานไว้ใช้งานได้ทั้งในเวลาปกติและยามคับขันแล้ว ยังสามารถเก็บกระแสไฟฟ้าจากระบบการจ่ายไฟฟ้าส่วนกลางมาสำรองไว้ได้อีกทางหนึ่งด้วย เทสล่า พาวเวอร์วอล เป็นผลงานของบริษัท เทสล่า มอเตอร์ส (Tesla Motors) ผู้นำด้านนวัตกรรมยานยนต์ไฟฟ้าจากสหรัฐอเมริกา ที่ได้ลองจินตนาการโฉมหน้าของการใช้พลังงานในครัวเรือนแห่งอนาคต

เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับเทสล่า พาวเวอร์วอล